بررسی عملکرد کنوانسیون منطقه ای کویت بر محیط زیست دریایی خلیج فارس

سابقه و هدف: در سال 1978، کنوانسیون منطقه ای کویت با هدف محافظت از محیط زیست دریایی خلیج فارس، بین کشورهای منطقه منعقد گردید. منطقه ای که کشورهای ایران، عربستان، کویـت، عراق، امارات متحده عربی و قطر، نفت تولیدی خود را از این دریای نیمه بسته صادر می نمایند. از آنجایی که در کنوانسیون مذکور کشورهای امضاء کننده متعهد شده اند کلیه اقدامات لازم را برای جلوگیری و یا کاستن از آلودگی محیط زیست در منطقه دریایی خلیج فارس به عمل آورند، این مطالعه با هدف بررسی عملکرد آن کنوانسیون در جهت محافظت از محیط زیست دریایی خلیج فارس انجام شده است. مواد و روش ها: در این تحقیق مقادیر آلودگی، زمان و اثرات آن در آب های خلیج فارس با استفاده از آمارهای ماخوذ از منآبع رسمی مورد بررسی قرار گرفت. در خصوص ریزش مواد نفتی به آب های خلیج فارس، آلودگی مذکور به تناسب مقدار تولید نفت در خلیج فارس مورد ارزیابی واقع و سپس با همین تناسب در مقایسه با مدت مشابه در سطح جهانی مورد سنجش قرار گرفت که ابتدا منتج به ترسیم دو نمودار جداگانه به تفکیک، در خلیج فارس و سطح جهان گردید. نمودار سوم حاصل تلفیق دو نمودار قبلی و نشانگر مقادیر افزایش یا کاهش با استفاده از نرم افزار microsoft office 2007 می باشد. و سپس تحلیل نهایی با استفاده از داده های مذکور به عمل آمد. یافته ها: باستثناء سال های 1983 و 1991 مقدار آلودگی در خلیج فارس چه از نظر تعداد حوادث منتهی به آلودگی و چه از لحاظ حجم ریزش مواد نفتی و آلودگی آب، مقادیر پایین تری از میانگین آلودگی درسطح جهانی را نشان می دهد. به نحوی که از سال 1987 که سال تصویب کنوانسیون کویت می باشد تا سال 1982 و از سال 1984 لغایت سال1990، میانگین سطح آلودگی در مقایسه با سطح جهانی و متناسب با 40 درصد استخراج نفت جهان از منطقه خلیج فارس، سیر نزولی را نشان می دهد. اما بروز دو جنگ بزرگ در خلیج فارس، افزایش آلودگی را مجموعاًً به رقم 63/63 درصد نسبت به میانگین جهانی رساند. استنتاج: کنوانسیون منطقه ای کویت به هنگام بروز جنگ و درگیری نظامی درخلیج فارس که هشت کشور ساحلی آن حدود 40 درصد تولید نفت خام دنیا را برعهده داشته و روزانه نزدیک به 20 میلیون بشکه نفت صادر می نمایند از عمل به تکالیف خود ناتوان بوده و در صورتی که به تأسیسات نفتی، اسکله ها و نفتکش ها حملاتی صورت گیرد، طرح عملیات اضطراری برای کنترل و مهار آلودگی به دلیل گستردگی فاجعه و نظامی بودن منطقه عملاً کارایی خود را از دست می دهد. لذا پیشنهاد مطروحه این است که با اصلاح پروتکل کنوانسیون کویت و یا تنضیم پروتکل جداگانه، کشورهای عضو متعهد گردند به هنگام بروز جنگ از مورد هدف قرار دادن تاسیسات نفتی یکدیگر خودداری و یا در صورت حمله به تاسیسات نفتی، دخالت فوری عملیات اضطراری برای مهار آلودگی را به رسمیت شناخته و با آن همکاری نمایند.